Nee.
Dietist en professioneel schrijver van onderzoeksartikelen, Rob van Berkel, legt uit.
Er is weinig discussie dat je van suikerhoudende drank relatief makkelijk zwaarder kunt worden. Dat komt door de vloeibare calorieën die slecht verzadigen. Ongemerkt krijg je zo veel calorieën binnen. Als oplossing zijn er light dranken op de markt gekomen. Door de suiker te vervangen door kunstmatige zoetstoffen smaken ze nog steeds zoet, maar dan zonder calorieën. Een ideale oplossing zou je denken, maar niet iedereen is het daarmee eens. De kunstmatige zoetstoffen zouden namelijk juist tot gewichtstoename leiden.
Overgewicht en obesitas zijn de laatste tientallen jaren drastisch toegenomen. In 2016 had bijna 50% van de volwassen Nederlanders overgewicht (BMI ≥25 kg/m2) en iets meer dan 14% had obesitas (BMI ≥30 kg/m2) [1]. Dat is zorgwekkend omdat het gepaard gaat met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, diabetes mellitus type II, gewrichts-, ademhalings- en psychische problemen, depressie en bepaalde vormen van kanker.
De oplossing is even eenvoudig in theorie, als moeilijk in de praktijk: minder calorieën binnenkrijgen dan dat je verbruikt. Je kunt op een eenvoudige manier minder calorieën binnenkrijgen door suikerhoudende dranken (frisdrank, fruitsap, energiedrank) te vervangen door light dranken.
Dat zou een gunstig effect op het lichaamsgewicht moeten hebben want suikerhoudende dranken stimuleren gewichtstoename [2]. Toch is niet iedereen daarvan overtuigd. De kunstmatige zoetstoffen zouden namelijk de eetlust stimuleren en op die manier voor gewichtstoename zorgen. Een interessante theorie, maar klopt die ook?
Er zijn verschillende manieren waarop gekeken kan worden gedaan naar de invloed van kunstmatige zoetstoffen op het lichaamsgewicht. Dat kan met observationele- en met interventiestudies. Bij observationele studies wordt er gekeken of er verbanden zijn, waarbij gecorrigeerd wordt voor een aantal verstorende factoren. Er vindt geen aanpassing van de voeding plaats, er wordt alleen maar geobserveerd. Uit dergelijke studies blijkt niet dat er een verband is tussen kunstmatige zoetstoffen en een verandering van het lichaamsgewicht [3, 4]. Soms wordt er zelfs een verband gevonden tussen kunstmatige zoetstoffen en een toename van de BMI [3]. Dit past bij de theorie dat kunstmatige zoetstoffen de eetlust stimuleren. Een nadeel van dergelijke observationele studies is echter dat er alleen naar verbanden wordt gekeken en niet naar oorzaken. Er worden weliswaar correcties toegepast voor verstorende factoren, maar dat is nooit volledig. Het is aannemelijk dat juist mensen die te zwaar zijn gebruik maken van producten met kunstmatige zoetstoffen om gewicht mee te verliezen. Het is dan niet verwonderlijk dat mensen die kunstmatige zoetstoffen gebruiken een hogere BMI hebben. Dit staat bekend als ‘reverse causality’ en is een probleem.
Interventiestudies hebben geen of minder last van verstorende factoren en ‘reverse causality’, waardoor ze betrouwbaarder zijn dan observationele studies. In plaats van naar verbanden wordt er gekeken naar oorzaken. Deelnemers worden niet alleen geobserveerd, maar er vindt ook een interventie (experiment) plaats. De ene groep krijgt bijvoorbeeld een jaar lang suikerhoudende drank te drinken en de andere groep light-drank. Na een jaar kan er gekeken worden of er een verschil is in lichaamsgewicht tussen de twee groepen. Dit soort studies laat zien dat het vervangen van suiker door kunstmatige zoetstoffen tot een gering gewichtsverlies leidt (ca. 1 kg) [3, 4]. Dit wordt ook gevonden wanneer je specifiek suikerhoudende drank met light drank vergelijkt. Geen enkele keer wordt er gevonden dat light drank tot gewichtstoename leidt. Dat het gewichtsverlies relatief klein is, is te verklaren doordat er later op de dag een gedeeltelijke compensatie optreedt.
De meest betrouwbare studies laten zien dat het vervangen van suikerhoudende dranken door light dranken tot gewichtsverlies leidt. Dat wil niet zeggen dat light dranken DE oplossing voor de overgewichtsproblematiek zijn. Het effect is namelijk relatief klein. Daarnaast zullen ook andere voedingsaanpassingen nodig zijn. Bovendien tasten de zuren die erin zitten het tandglazuur aan. Water, thee en koffie blijven dus de voorkeur verdienen.
Referenties
Heeft u zelf een vraag over zoetstoffen? Stel ‘m hier en u ontvangt zo spoedig mogelijk een antwoord van een van onze specialisten.