Wetenschapsjournalist Dirk Waterval neemt in een artikel in Trouw zoetstoffen onder de loep. Hij geeft aan dat hun imago slecht is, omdat ze ongezond en giftig zouden zijn. Onzin, zegt hij, ze zijn onschadelijk.
Bron: Trouw, 29 juni 2018
Hmm, een koude cola op een zomerse dag. Lekker. En voor je gewicht hoef je het niet te laten: met alle kunstmatige zoetstoffen die de industrie ons al decennia biedt, weegt frisdrank calorisch gezien niet zwaarder dan een glas water. Maar een lezer is er toch niet helemaal gerust op. Neem de meest bekende: aspartaam (rugnummer E951). Dat onnatuurlijke spul zal na het zoveelste blikje frisdrank op den duur toch heus wat aanrichten in zijn lichaam, stelt de zelfbenoemd grootgebruiker. In de krant ziet hij citaten van hoogleraren die de stof onschuldig noemen. Maar in zijn vriendenkring hoort hij verhalen over kanker en hartaandoeningen. Een vriendin zweert dat ze er na een tijdje juist van áánkwam. Waar rook is, is vuur en hij kan dus niet geloven dat er van al die geruchten helemaal geen een waar is, schrijft hij. De vriendengroep van de schrijver heeft nog heel wat geruchten over het hoofd gezien. Je zou er naast kanker ook angstaanvallen, dementie en oorsuis door kunnen oplopen.
Emeritus hoogleraar en voedingsdeskundige Martijn Katan wil mensen niet aanraden er veel van te drinken, zo besluit hij het hoofdstuk over aspartaam in zijn boek 'Voedselmythes'. Maar niet omdat het ongezond of giftig zou zijn, dat is het namelijk niet. Puur omdat ook frisdrank zonder calorieën nog altijd zuur is en dus slecht voor je tanden. Om die reden is een glas water nog altijd beter, al was het maar omdat dat minder slecht voor het milieu is.
Om dat veilige karakter te onderbouwen, ontleedt hij de door publieke opinie geplaagde stof. Aspartaam bestaat uit zoet smakende stukjes eiwit en methanol. Wat je lichaam betreft verschillen die eerste niet wezenlijk van de eiwitten uit vlees, melk en bonen. Van methanol kun je blind raken, maar dan zou je wel heel erg veel light-drankjes moeten drinken. Fruit herbergt de stof ook en volgens Katan levert een halve appel evenveel methanol als een liter light-frisdrank.
Katan wijst naar de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA), die in 2013 al het onderzoek bij mensen en proefdieren grondig op een rijtje zette. Het handjevol geruchtmakende studies waaruit zou blijken dat de stof kankerverwekkend is bij ratten, werd volgens Katan met goede argumenten afgedaan als 'onjuist'. Ook voedingshoogleraar Fred Brouns van de Universiteit van Maastricht komt met een indrukwekkende lijst aan onderzoek dat unaniem op de onschadelijkheid van aspartaam wijst. Alleen mensen met de erfelijke stofwisselingsziekte fenylketonurie moeten de zoetstof mijden, maar zij volgen sowieso een streng dieet.
Is er verder dan echt alleen rook en geen vuur? Ja. Die rook komt onder meer van activisten als de Amerikanen Mark Gold en Betty Martini, die de laatste decennia reuring veroorzaakten door met studies te zwaaien (die nooit lijken te zijn uitgevoerd, in een tijdschrift dat niet meer te vinden is) en zielige verhalen over een slachtoffer van aspartaam (Nancy Markle, die ook niet bleek te bestaan). Dit soort critici ontleent zijn bestaansrecht vandaag vooral nog aan vermeende belangenverstrengeling in de instanties als de EFSA. Voor dat 263 pagina-tellende rapport dat zij in 2013 uitbracht, raadpleegde zij immers ook experts uit 'de industrie'. Katan wijst erop dat de EFSA transparant is over de belangen van alle ondervraagden, en alle mogelijke data heeft bestudeerd om maar geen stukje informatie te missen. Brouns voegt eraan toe dat je nooit een voedseldeskundige gaat spreken die níet is gefinancierd door de industrie. Simpelweg omdat het onderzoeksveld nu eenmaal niet kan draaien op overheidsgelden alleen. Hij vindt het jammer dat de consument steeds minder vertrouwen lijkt te hebben in overheid en wetenschap. "Internet staat vol onzin en onzinnige emotionele opinies."
Dus wat de lezer online ook allemaal tegenkomt: van de wetenschap mag hij, mits hij zijn tanden poetst, gerust een stuk of wat blikjes cola-light opentrekken op die zomerse dag.