Het aantal mensen met overgewicht en diabetes blijft wereldwijd toenemen. Daarom spelen niet alleen gezondere voedingskeuzes een belangrijke rol, ook fabrikanten worden gevraagd hun producten anders samen te stellen (herformuleren) zodat deze minder calorieën bevatten. Zoetstoffen kunnen hierin ook een rol spelen. Ze geven een zoete smaak en bevatten geen calorieën.
Toch zien we tegenstrijdige wetenschappelijke literatuur over de effecten van zoetstoffen op gewichts- en glucoseregulatie. Welk bewijs moeten we vertrouwen? Een tweetal wetenschappers leggen het uit.
bronnen: Virtueel congres FINUT2020 via International Sweeteners Association en Voedingscentrum voor de onderzoekstypen.
Welk bewijs kunnen we vertrouwen? Dr. Brian Cavagnari van de Argentijnse Katholieke Universiteit en dr. Hugo Laviada-Molina van de Maristen Universiteit van Merida in Mexico nemen ons mee. Zij spraken erover tijdens het virtuele congres van de FINUT. Beide wetenschappers zijn het erover eens dat hoogst kwalitatieve onderzoeken het beste bewijs levert. Zij noemen als voorbeelden 'gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken (RCT's)', systematische reviews en meta-analyses van RCT's*.
Dr. Brian Cavagnari wees op onterechte aannames die soms in observationele studies worden gedaan. Zo komt er geregeld uit deze studies dat zoetstoffen een negatief effect op obesitas of diabetes hebben. Het lastige van observationele studies is dat zij geen oorzakelijk verband kunnen aantonen. Je kunt bijvoorbeeld niet concluderen dat als er uit het onderzoek komt dat mensen die iedere dag een salade eten, een gezond gewicht hebben, dat dit door die salade komt. Daar kunnen tal van andere factoren een rol spelen (beweging, dieet, stress enz). Deze factoren worden in observationele studies bijna niet meegenomen en daarom is de bewijskracht van dit soort onderzoeken dus van minder hoge kwaliteit dan bijvoorbeeld van een RCT. Er zijn overigens ook observationele studies die aantonen dat zoetstoffen een positieve bijdrage leveren bij de bestrijding van obesitas en diabetes. Om dezelfde reden is het bewijs hiervoor onvoldoende aangetoond.
Is er sprake van een eerlijke vergelijking?
Dr. Hugo Laviada-Molina bracht een ander belangrijk aspect naar voren bij het beoordelen van onderzoek naar caloriearme zoetstoffen. Waar worden de zoetstoffen in het onderzoek mee vergeleken? Als deze bijvoorbeeld worden vergeleken met een stof die ook geen calorieën met zich meebrengt, zoals water of een placebo, dan kunnen we ook niet verwachten dat zoetstoffen meer effect hebben op de calori-inname, het lichaamsgewicht of de glucoseregulatie dan de stoffen waarmee is vergeleken. Zoetstoffen zijn geen wondermiddel. In plaats daarvan moeten ze worden bestudeerd voor wat ze zijn: voedselingrediënten die bedoeld zijn om een zoete smaak te geven, terwijl ze suiker vervangen en calorieën in voedingsmiddelen en dranken verminderen. Als zoetstoffen worden bestudeerd in vergelijking met suiker, toont het bewijs van de hoogste kwaliteit duidelijk een gunstig effect van caloriearme zoetstoffen op caloriereductie en op hun beurt op gewichtsverlies en glucoseregulatie. Daarbij is het natuurlijk van belang welke mate van suiker is vervangen door zoetstoffen. Daarom is de vergelijker in elke studie van belang, zo stelt de wetenschapper.
De heren zijn beiden van mening dat 'Voeding een wetenschap is, geen mening' . Zij benadrukten de noodzaak om het geheel van gepubliceerd wetenschappelijke werk te bekijken en om de kwaliteit van het bewijs te zien in het licht van de huidige stand van de wetenschap én de klinische betekenis van de onderzoeksresultaten.
Referenties