Studie: Verhoogt xylitol het risico op hart- en vaatziekten?

Een nieuwe serie studies suggereert dat de zoetstof xylitol het risico op hart- en vaatziekten en bloedstolsels verhoogt. De bewijskracht van de studies is echter laag. We lichten het toe.

Wat is xylitol?

Xylitol is een zoetstof (E967) die behoort tot de polyolen. Het levert 2,4 kcal/gram, beïnvloedt nauwelijks de bloedsuiker- en insulinespiegel en is tandvriendelijk. Als suikervervanger komt het voor in snoepgoed kauwgom en bakkerijproducten, maar het lichaam maakt het ook zelf aan. In Amerika en Europa is xylitol veilig bevonden en toegelaten. Onderzoekers van een recente studie zetten daar echter vraagtekens bij. Volgens hen verhoogt xylitol het risico op hart- en vaatziekten (hartinfarct, beroerte, sterfte) en de vorming van bloedstolsels.

Wat hebben de onderzoekers gedaan en gevonden?

De studie bestond uit een serie van verschillende soorten substudies.

Twee observationele studies
Allereerst hebben ze bij twee groepen mensen (cohorten) gekeken naar het verband tussen de concentratie xylitol in het bloed en het risico op hart- en vaatziekten gedurende drie jaar. Daar is gevonden dat de mensen met de hoogste concentratie het grootste risico hadden op hart- en vaatziekten. Een probleem bij deze studies is dat de voeding niet is nagevraagd en het bloed nuchter is afgenomen waardoor er geen xylitol meer aanwezig kan zijn dat van de zoetstof xylitol afkomstig is. Het gaat hier dus om xylitol dat het lichaam zelf aanmaakt.

Interventiestudie
Daarna hebben ze 10 mensen een drank laten drinken met daarin 30 gram xylitol. Daaruit bleek dat de xylitol-concentratie al na 30 minuten het hoogste was en binnen 4-6 uur weer op een aanvangsniveau was. Dit bevestigt dat in bloed dat nuchter is afgenomen (>12 uur vasten) geen xylitol aanwezig kan zijn dat van de zoetstof xylitol afkomstig is.

Dierstudie
Vervolgens hebben ze bij muizen xylitol of een controlemiddel (saline) in de halsslagader gespoten. Daaruit bleek dat alleen bij xylitol de vorming van bloedstolsels toenam en de stollingstijd korter was. Muizen zijn echter geen mensen en dit is ook niet de manier waarop mensen xylitol binnenkrijgen.

In vitro-studie
Tot slot hebben ze menselijk bloed aan xylitol of een controlemiddel (saline) blootgesteld. Daar werd gevonden dat een submaximale concentratie van xylitol, in combinatie met signaalstoffen die de bloedstolling nabootsen, de samenklontering van bloedplaatjes en trombosevorming versterkte. Wat dit precies betekent voor de praktijk is echter onduidelijk.

Conclusie

Deze serie studies levert geen bewijs dat er een verband bestaat tussen de zoetstof xylitol en een hoger risico op hart- en vaatziekten. Voor een ongunstig effect op de bloedstolling bij mensen is het bewijs zwak. Het totaal aan bewijs is niet sterk om het gebruik van xylitol af te raden. Vervolgonderzoek zal meer duidelijkheid moeten geven.

Referentie

Witkowski M, Nemet I, Li XS, Wilcox J, Ferrell M, Alamri H, Gupta N, Wang Z, Tang WHW, Hazen SL. Xylitol is prothrombotic and associated with cardiovascular risk. Eur Heart J. 2024 Jul 12;45(27):2439-2452.

Meer weten?

We hebben deze studie in de wetenschapsrubriek van onze bibliotheek verder uitgewerkt. Ga naar het uitgewerkte onderzoek.