Door gezond en gevarieerd te eten krijgen we voldoende voedingsstoffen binnen. Kijk maar naar de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum. Maar tegelijkertijd ligt in onze welvaartsmaatschappij het risico op de loer dat we te veel calorieën binnenkrijgen en onvoldoende bewegen. Door deze verstoring van de energiebalans kunnen we vroeg of laat te zwaar worden. Het gebruik van light producten met zoetstoffen past goed binnen een gezonde levensstijl.
Door overgewicht heb je een hoger risico op het krijgen van hart- en vaatziekten, diabetes en diverse vormen van kanker. Ook kunnen er gewrichtsproblemen ontstaan. Door producten die gezoet zijn met suiker te vervangen door producten die gezoet zijn met zoetstoffen kan de totale energie inname in de dagelijkse voeding omlaag worden gebracht. Daardoor kunnen zoetstoffen een bijdrage leveren aan een gezond lichaamsgewicht.
Om lichaamsgewicht te verliezen moet je meer calorieën verbranden, óf minder calorieën consumeren, of, beter nog, allebei. Het gebruik van (producten gezoet met) laagcalorische zoetstoffen kan helpen om de hoeveelheid energie in de voeding omlaag te brengen en laag te houden. Uit onderzoek blijkt dat het dagelijks vervangen van één glas gewone frisdrank door een light’ variant zonder calorieën op jaarbasis 5 kilogram lichaamsgewicht scheelt. Wel moet worden voorkomen dat de gemiste calorieën uit light frisdrank worden gecompenseerd door het eten van een extra tussendoortje.
In voedingsmiddelen waarin de calorieën voornamelijk door suiker worden geleverd, zoals frisdrank, leidt de vervanging van suiker door zoetstoffen tot een grote afname van de hoeveelheid calorieën. Bij producten zoals yoghurt en chocolade, die naast suiker ook andere voedingsstoffen bevatten, zoals eiwit en vet, is de energieverlaging door zoetstoffen aanzienlijk, maar het voedingsmiddel levert nog steeds calorieën.
Er is veel onderzoek verricht naar het effect van zoetstoffen op het lichaamsgewicht, zowel bij volwassenen als bij kinderen. De resultaten zijn niet eenduidig. Er zijn studies die positieve effecten op lichaamsgewicht laten zien, er zijn neutrale studies en er zijn studies met negatieve resultaten. Onderzoek naar het effect van zoetstoffen op lichaamsgewicht is erg complex. Mensen die zoetstoffen gebruiken, doen dit vaak omdat zij zich, al dan niet terecht, zorgen maken over hun gewicht. Daardoor zijn zij in bevolkingsstudies moeilijk te vergelijken met de groep die geen zoetstoffen gebruikt. Ook maakt het uit of mensen wel of niet weten of zij laagcalorische producten met zoetstoffen consumeren. Om zuivere onderzoeksresultaten te krijgen weten de proefpersonen in onderzoekssituaties dit meestal niet. Maar in de dagelijkse praktijk weet je meestal wel dat je een product met zoetstoffen eet of drinkt, en dit zou kunnen resulteren in ‘compensatiegedrag’.
Toch komt uit de overzichtsstudies duidelijk naar voren dat wanneer zoetstoffen in de voeding worden gebruikt als vervanging voor gewone suiker, dit op de langere termijn resulteert in een lagere energie-inname (-5 tot -15%). Daardoor kunnen zoetstoffen bijdragen aan het bereiken of behouden van een gezond lichaamsgewicht.
Er is echter nog aanvullende wetenschappelijk onderzoek nodig om na te gaan in hoeverre mensen in de dagelijkse praktijk de neiging hebben om, al dan niet bewust, te compenseren voor de gemiste calorieën en om de onderliggende mechanismen te ontrafelen.
Meer informatie over zoetstoffen en lichaamsgewicht kunt u lezen in [dit artikel van Dr. H. Hendriks (TNO), dat in oktober 2012 werd gepubliceerd in het Nederlandse tijdschrift VoedingNu.